Izibongo zeSilo uCetshwayo kaMpande

IMbongi UMhlangeni wakwaKhumalo

>>>>

UZulu eladum’obala

Lapho kungemunga, kungemtholo

UHlamvana bhul’umlilo eNdulinde

Ubaswe uMantshonga benoGqelebana

Inzima lemnyama

Engabunde bezingwe nezingonyama

Ibiqhutshwa uMseleku benoNongalaza

Bethi ifanele ukuyosikwa izihlangu

EMkhweyantaba

Bathi iyekeni

Ubumnyama bayo buyesabeka

Ifanele ukuyocela imvula

KuNkosinkulu

Unqabel’abantu ukudonsa

Umanz’aphum’ezimbotsheni zoMtshezi

Isiguqa esizifulele ngamahlamvu

AseNdodakusuka

Umsindo wobuntilingwe ngowani

Ubangwe ngabaseNtingweni

benabakwaKhinya

Bathi baxokozelela iNdlondlo yakokaTshana

Bathi Ndlondloni lena engabhuli amaphiko

Izindlondlo ziyabhula amaphiko

Ozingel’izwe laseNhlungwana ngobhumbuluzo

Amavaka aseNgwengweni nawaseNdlondlweni

Abaleka abhangalaza

Zingel’ugcine nganeno koThukela mtakaNdaba

Ngaphesheya kukhon’abamhlophe abelungu

USigwembe esal’ukulanyulwa ngabamhlophe

USinakanaka sezincwadi

ebezibhalwa uMalimade

Kwabamhloph’abelungu

Eziloba bezikaza kakhulu

IKhaba elimile lodwa ngaseNhlungwana

Amany’amakhaba emila izixexelegu

Thambekeka mfazi owaliwayo

Thambekeka wewuse iNtambanana

Nangezinyembezi

Mhla eyakudabula ngakwaNgxangaza

Abafazi bakwaNgxangaza

Bazakulal’ezibayeni njengamathole

Kazi amathole azakulalaphi

Uye wadabula kuMlaba

Obezalwa nguKhwani

Wafike wamnika

Inyanda yemikhonto

Wathi MtakaNdaba

Uz’ubahlabe nasemehlweni

INyathi kaNdaba

Empondo zimakhenkenene

Bayivimbele ngamaphanda emikhonto

Bethi uMhlathuze kayikuwuwela

Uthe esewuwela

Wasewuwela ngamakhanda amadoda

Washikizela umashikizel’omnyama

Edondolozela ngenhlendla yakhe ebimithatha

Impi yakhe eyakuyibuthisa eNdliwayini

Wazihlaba kanye namathole azo

Kwathiwa ziyeke lezo Mtaka Ndaba

Ngezikanyokokhulu,

NgezikaLangazana

Washikizela umashikizel’omnyama

Edondolozela ngenhlendla yakhe

Eyakushona ngesikhala

SikaMpehlela noMaqhwakazi

Eya ngoNohadu ezalwa nguMsweli

Uyakuwukhokha umnyatheliso

Iqabi lakwabo lezinkabi elimpunga

Uya ngoMpepha obezalwa nguNdengezi

Uyakulikhokha iqabi lakwabo

Elimnyama lezinkabi

Uya ngoGawozi obezalwa nguSilwane

Uyakuwukhokha umnyatheliso

Iqabi lakwabo elinkone lezinkabi

Washikizela umashikizela omnyama

Eyakushona ngesikhala

Samahlathi amabili

IShowe kanye neDlinza

Eya ngoSikhonyana

Obezalwa nguNgqungqulu

Uyakuwukhokha umnyatheliso

Iqabi lakwabo elixube imibala

Udondolozela ngenhlendla

Ngoba umuzi wakhe kuseziNhlendleni

Uye wedlula kuMankayiyana

Obezalwa nguMenziwa

Uyakuwukhokha umnyatheliso

ISilo esimaDuna sakokaTshana

Esikhangel’abantu baduka nolwandle

Nanamuhla basadukile

Abafana ababili

Baphonseke kwesinezimvumu nezingwenya

UNdaba kazimudli zimbukani?

Zimbona ngoba ekhafulwe yiNdlovu

ISilo esimaDuna

Esimenyezwe nguMzwili

Ezalwa nguSiniswayo

Wathi ningayihlabi leyo Ndlovu

Ningayihlaba niyobe niyibangile

Iyakuvusa imilando emidala

Eyayenziwa ngoyihlo

Uhlohloloza ngeNdlovu enohlanya

INdlovu ethi imuka babeyixokozelela

Uzitho zimagwegwe

Ngokugwegwa abakayise

UJininindi omnyama

Ongabubende bezingwe nezingonyama

Ongangamabuya eziziba

Zolwandle noThukela

Usakha lukhalweni enhlanganisweni

Lapha kuhlangana khona imifula

Kanye neyabafo

Kanye neyabafokazana

UGaqa libomvu lawoBathoyile

Isibuko sikaMaphitha benoNzibe

Abebezibuka ngaso beya kwaNkosinkulu

Ohlathi limnyama

Limnyama konke nemizi yalo

Ebelinjengebelihlala izindlovu

EzikaMakhehle

Igwalagwala likaMenzi

Elisuke eNtumeni kwbhej’iNdulinde

Kwaze kwaya kwabheja

Ulwandle noThukela

ISiguqa sikaNdaba

Abasifulele ngamashoba

Sath’ukuvuka sadl’amadoda

IZulu elidume phezulu eNdulinde

Lazithatha izihlangu zamadoda

Indaba yenziwe nguManqina

Obezalwa nguNkontshela

Nguyena othathe izinkomo zaseMangweni

Waye wayozithela ndawonye

NezaseMkhweyantaba

Ngoba ethathe uNxaba kamkhonto

Isiziba sikaHhamu benoZiwedu

Esibhukudise izihlangu zaseMkhweyantaba

Ilanga liyakushona

Abantu baseNtengweni

Ngiyabesaba ngibasolile

Bazibukule itshe

Itshe linemamba

Imamba yathi ukuvuka

Yangena ehlathini

Ihlathi linembube

Yamaphula uBusobengwe kaNongalaza

Ungalo ezinjengezengonyama

IMbube elishoba liyisilikithi

UMthunduluka ovuthwe eNdulinde

IZigqoza ziyawulabalabela

Udl’uNomsimekwana

Obezalwa nguBhikwayo

Wamshaya phansi koludumayo ezinqungeni

Akwaze kwaba ndaba zalutho

Wamudl’uMashayayishukule

Obezalwa nguSiphingo

Wamshaya phansi eziqungeni

Koludumayo

Akwaba ndaba zalutho

Wamudl’uSigombe

Obezalwa uMatshana

Wamshaya phansi ezinkambeni

Koludumayo

Akwabindaba zalutho

Wamudl’uFaku

Obezalwa uMatshana

Wamshaya phansi ezinkambeni

Koludumayo

Akwabindaba zalutho

Wamudl’uBambelela

Obezalwa nguSotobe

Ngasezinkambeni

Wamshaya phansi koludumayo

Akwabindaba zalutho

Uwaba lenkomo zakwaMshweshwe

Udunusel’uNdi noKhahlamba

UMzingela kaShaka benoDingane

Uz’uzingele ubuye nganeno MtakaNdaba

Ngaphesheya kukhona abaMhlophe

Uzuyesab’imilando emidala

Eyayenziwa ngoYihlo

IBululu likaPhunga noMageba

Elidonde ukusuka

Kwaze kwasuka awezindlwana

OShela kaDolofu kuMaqadasi

OZitshani kuMaqadasi

OSomtswewu kaSozica kuMankinsimana

Amabululwana ezindlwana

UMagwaz’eguqile njengethole

USinikiniki singamashoba oSuthu

INgqamungqamu likaShaka

Elingamlil’oshayo

Bathi kush’umlilo

Kanti kuvuth’umuzi wasEKuweleni

Izinhlansi zabaqhashela

Ziqhashele oMthondo

Ubhukudise abantu

Bengasathandi ukubhukuda

Ngoba ebhukudise amadoda amadala

Ngoba ebhukudise uNongalaza

Obezalwa nguNondela

Wabhukudisa uThemana

Obezalwa nguNohaye

Wabhukudisa uMgebisi

Obezalwa nguJokwe

Wabhukudisa uMatshekana

Obezalwa nguMaqhoboza

Umamba yeVuna

Umaqhamusela

Umamba eth’ukuvuka

Yadla abakaYise

Wamudla uMbheduka kwabakaYise

‘UMbheduka njengesona

UPhaqa njengelanga

UTakasa njengebhoyi

INyathi yaseNhlakanhlakeni

INdlovu enezihlonti

Ikhwani elisikwa lihluma

Ngenxenye linguPhunga

Ngenxenye linguMageba’

Amakhubalo adliwa nguCetshwayo

KwabakaMpande

Wamudla uShonkweni

Obezalwa nguMpande

Amakhubalo adliwa nguCetshwayo

KwabakaMpande

Wamudla uMantantashiya

Obezalwa nguMpande

Amakhubalo adliwa nguCetshwayo

KwabakaMpande

Wamudla uSomklawana

Obezalwa nguMpande

Amakhubalo adliwa nguCetshwayo

KwabakaMpande

Wamudla uMdomba

Obezalwa nguMpande

Amakhubalo adliwa nguCetshwayo

KwabakaMpande

Wamudla uDabulesinye

Obezalwa nguMpande

Amakhubalo adliwa nguCetshwayo

KwabakaMpande

UNozila kudla kwamagwala*

Amagwala adl’ububende

ILanga elaphuma endlebeni yeNdlovu

Nyakamumbe liyakuphuma kweyeNgonyama

IMpunzi kaNdaba

Bayibambe ngandlebenye

Phezu kukaLangakazi

Yadlamuluka yadlamadoda

IZulu likaNdaba lithukuthele

Liyokwehla ngoMagula

Laqumb’isichotho

Layakwehla ngoMagula

Laphakwehla khona elinye

Izulu elidume phezu kweSandlwana

Umbane lawuhlaba eMankamane

Bayamemeza bathi nans’iNdlovu

Belengu ningayishayi ngesibhamu

Noba niyibangile

Anoyiphathela amaphanda

Angawezinhlendla

Yaphel’imibhobho yamaphoyisa

Yaphuk’ubumohlomohlo

Yaphulwa yiJaha elidala

Yebo thambeka MtakaNdaba

Wen’ongasilambalala

Ngimfumane egeza kwelamadwala

Ubenzipho zimhlophe njengeNgonyama

Uguqa badele

Inhlambamasoka

Odl’uMvemve oncokazi kwabaMhlophe

Wadl’uZithi obezala nguSotobe

Wadl’uSigwabugwabu ezinyangeni

Wadl’Gqoboyiya kwabathwal’imvokwana

UNtaka yeVuna

Zala umhlanga zikhothame

Oze noNdumundumu ezalwa nguNotatela

Weza noQhongolo ezalwa nguNgede

Unsusi wezigebengu eNdodakusuka*

UGuqa bathokoze! INhlambamasoka

USigenyana somqubula

Odl’uKhathaza ezalwa nguSiyabandiya

Wadl’izibunu zizibili zaseMkhweyantaba

Esinye singuMunci

Esinye siguMdeyi khona eMkhweyantaba

Odl’uZangwana kaMgunyana ngaseMaphiseni

Wadl’uNhlanhlanhla ezalwa

NguNgudumana ngaseMaphiseni

Undondela kuyalwa

Ingani nabanoyise bayayalwa

Ngoba udlule kuMpande ekuyala

Wadlula kuSomtsewu ekuyala

Washo uMpande wathi

”Kuze wabusa

Mfana kaNgqumbazi

Liyohanjwa zinkonjane

Lokhu udlula ukuyalwa kokubusa”

Usakha mizi ngemikhonto

Abanye beyakha ngokunikezelana

Uguqa badele iNhlambamasoka

Onjengeziziba zomfula

Sengathi ngamabuya

Olwandle noThukela

Oshise owakwaSibatha

Ingani owakwaSibatha

Kawungenwa ngasango

Wawufohlwa ngecele

Zethuk’izibhaxa

Zaphonseka kwabaMhlophe

WawushisaowaSenzanazo

Hawu washa owaseKuweleni

USofukuzelwa oyinsonyama

INgonyama enohlonza emhlane

INsukamini kaMjokwane

Esuke ilanga liphezulu

Wadl’uPhoyiuphoyi ngaNdondakusuka

Wadl’uMzimuzimu ngaseNdondakusuka

Izingwazi zabola ngakwaNyoka

Usal’ukutshelwa usal’ukunyenyezelwa

Mshisi wesikhotha esiseDlebe

Kuze kushe esiseMalaleni

Uzandla zimnyama

Ngokuphatha imisebe yelanga

Wamudl’uHabana kuMaphoyisa

Wamudl’uMahlangwana ngaseMkhweyantaba

Wamudl’uMagazukaza eSwazni

Wamudl’uMdumela ngaseSwazini

UMvuleli wezinkomo

Zingakwazi ukuvulelwa

Ngoba uphume nezinkomo

Onke aMakhosi aKwaZulu

Engakaze azikhiphe

Uze noMajumba kaLugagane ngaseSwazini

Weza noMhlanganiso ngaseSwazini

Ukhande amaSwazi

Akhawula ukudla izinkomo zaKwaZulu

Usenzele amanqe ngaseSwazini

UMbhubhulo!

Obhubhule zonke izinkomo zaMakhosi

Ngoba ebhubhule izinkomo zanaSwazi

Wabhubhula izinkomo zakwaMzilikazi

UMzilikazi kabe esahlasela

Oze nobhelu NgakwaMzilikazi

Odle uSenzenje ngakwaMzilikazi

Wadla uQabana ngakwaMzilikazi

UDlamvuzo!

Bayede!

Ungangezintaba!

IBinda Nkosi !

Tags:
Umbhali: Bongukholo Khumalo