Khomo

Posted on January 30, 2015 / Posted by Bongani Kholo Khumalo
    Abantu bakwaKhomo balulibo lunye nabakwaSibiya.Uma ubabuza ukuthi bahlangana kanjani nabakwaSibiya uthola izimpendulo ezahlukahlukene.Kodwa bona bayavuma ukuthi bayizihlobo ezingaganiselani nhlobo.Umlando othinta abesibongo sakwaKhomo uqinisa khona impela ukuthi bangabakwaSibiya. Kuthiwa uKhomo lona kwakuyigama lomunye wabanumzane bakwaSibiya. Yena-ke kuthiwa kwathi uma abanye bakwaSibiya bezithoba ngaphansi kombuso weLembe, kwamehlula yena lokho. Wakhukhula njalo nomndeni wakhe esuka ngaseMahlabathini wayozinza eSibubulungu, lapho osekuseThekwini khona manje. Kwathi uma umbuso weLembe ukhula usuyofika ngakhona eSibubulungu, wabona ukuthi umhlaba usumphelele, waphinde wamba wembulula walibhekisa eNingizimu nogu, wayozinza eMzimkhulu.Okuphawuleka kakhulu ngomndeni kaKhomo, ukuthi ekufikeni kwabo eMzimkhulu basilahla isibongo sakwaSibiya.Abayilandayo le ndaba basola ukuthi lokhu kuguqulwa kwesibongo kwakungumzamo wokwedusa umkhondo ukuze iLembe lingabe lisabathola. Phela babelokhu behleli ngokujeqeza, zilokhu zizwakele njalo izigi zeLembe emva kwabo. Okunye futhi abafika bakwenza kwaba ukudekeza izinhlanga ebusweni. Okuyinto ababesuke nganeno bengayenzi.

    Lokhu kusolisa ukuthi basebethenga isiko lokugcaba izinhlanga abafika lenziwa yizizwe abazifica kwelaseNingizimu. Mhlawumbe wawusekhona njalo nomqondo wokwedusa umkhondo nje kwazi bani.Okunye okuvelayo ukuthi baziqhelelanisa nabakwaSibiya ngokuzetha izithakazelo ezintsha, bathi sebengoPhambuka. Lokhu kuthinta yona phela indaba yokuphuma kwabakwabo, baphambuka. Baphambuka ngempela ngoba abazithinti ezinye zezithakazelo zakwaSibiya. Bagcina sebehlale banethezeka-ke kwelaseNingizimu. Namanje basebaningi abakwaKhomo kwelaseNingizimu kusuka koMzimkhulu kuze neno ngaseNjobokazi eStoni kuze kuyoshaya eMgababa.Akuyibo bonke abakwaKhomo abangoPhambuka. Abanye bangoZamisa. Labo abendlu kamna kaKhomo, uZamisa. Laba bakaZamisa bazithakasela ngalo igama likaZamisa. Kuthiwa kwaba khona ukuqembukelana phakathi kwalezi zelamani okwadala ukuthi umna[umnawakhe] kaKhomo uZamisa aphume athi qekelele nabantu bakhe, bazibize ngoKhomo onguZamisa. Nokho sekwabuye kwathelelwana amanzi. Kodwa uma uhlangana nabendlu kaZamisa bayakuthokozela uma ukhombisa ukwazi nokubahlonipha ngokubabiza ngokuthi bangoZamisa

    Amahubo AkwaSibiya:

    Njengezibongo eziningi, abakwaSibiya banawo amahubo abo ahutshwa ngezikhathi ezithile ezibalulekile. Kukhona amahubo omndeni noma ozalo ahutshwa uma kunemicimbi ethinta umndeni, njengodwendwe, umngcwabo, umemulo, njalo njalo.Lapha sizonikeza izibonelo zamahubo amabili nje kuphela esizwe sakwaSibiya.

    Ihubo Lokuqala:

    Uyayihlaba, uyayidedela,
    Ayize nawo
    Iza nomkhonto

    Ihubo Lesibili
    Kumnyama kuleziya ntaba
    Ngesaba nokubheka
    Kuleziya ntaba.

    Siyazi-ke ukuthi le migqa yala mahubo izwakala ithule uma ifundwa nje, ize ibe nesigqi kahle uma selihaywa ihubo, sekuvelaimigqa noma amagama ashiwo oqala ihubo, nokuthi abavumayo bangena kanjani lapho selihaywa ihubo. Yilapho-ke obucacakhona ubugagu babahubi, nesisindo esiqukethwe umoya elihutshwa ngawo ihubo, kuye ngokuthi lihutshwa nje kwenzekeni,kujatshulwe noma kuzothiwe yini

    Izithakazelo zakwaKhomo :

    Khomo,
    Zamisa,
    Mbundu,
    Mnyende
    Yiga,
    Nomenco,
    Ncamuza kancane abanye bencamuza kakhulu,
    Mnyaphane,
    Khomo ongathethi othetha ngoba konakele,
    Sibiya ngezinkomo abafokazana bebiya ngamahlahla.

Tags:
Umbhali: Bongani Kholo Khumalo